W ostatnim czasie nasi Prawnicy przygotowali publikację dot. wyroku Schrems II unieważniającego decyzję Komisji Europejskiej 2016/1250 z 12 lipca 2016 r. w sprawie adekwatności ochrony zapewnianej przez Tarczę Prywatności. W obliczu wyzwań dot. bezpieczeństwa europejskich danych nie sposób więc nie wspomnieć o inicjatywie GAIA-X, której inicjatorzy za główny cel postawili sobie utworzenie pierwszej na świecie federacyjnej infrastruktury danych.
Dnia 8 lutego 2021 r. oficjalnie powołano GAIA-X, które będzie funkcjonować jako Europejskie Stowarzyszenie działającym w zakresie Chmury i Danych. Organizacja stanowi międzynarodowe stowarzyszenie non-profit podlegające prawu belgijskiemu (Association internationale sans but lucratif). Od czasu złożenia jesienią 2020 roku dokumentów założycielskich przez 22 członków pierwotnych, ponad 200 firm i organizacji badawczych zgłosiło się do niniejszego stowarzyszenia. Wnioski te zostaną rozpatrzone przez Radę Dyrektorów Stowarzyszenia i na początku marca zapadnie decyzja o przyjęciu poszczególnych członków.
Pierwotnie inicjatywa powstała z myślą utworzenia godnej zaufania i suwerennej infrastruktury cyfrowej opartej na zasadach funkcjonowania przyjętych na poziomie europejskim. GAIA-X funkcjonować ma jako cyfrowy ekosystem regulowany przez jego członków, umożliwiający utworzenie środowiska, w którym dane mogą być udostępniane i przechowywane pod kontrolą właścicieli danych i użytkowników, jednocześnie zachowując transparentność zasad dotyczących funkcjonowania tego środowiska.
Stowarzyszenie wskazuje, iż niniejsza inicjatywa ma potencjał, aby stworzyć bezprecedensowe możliwości dla innowacyjnego biznesu z sektora zarządzania danymi, a także będzie stanowić możliwość stosowania nowych rozwiązań, które pomogą europejskim przemysłom i przedsiębiorstwom różnej wielkości w zwiększaniu skali i konkurowaniu w skali globalnej. Już pierwsze doniesienia o powstaniu inicjatywy chmurowej wskazywały między innymi na chęć odpowiedzi na dominację światowych gigantów chmurowych (AWS, Azure, Google Cloud, Alibaba, Oracle, IBM), także z uwagi na zaniepokojenie realną możliwością narastającej dominacji oraz pozbawienia suwerenności aktualnie zależnych od wskazanych rozwiązań proponowanych przez czołowe koncerny europejskich państw oraz przedsiębiorstw. Jako czynniki motywujące utworzenie inicjatywy wskazywano także zapewnienie większej kontroli nad własnymi danymi oraz rosnące obawy geopolityczne czy spory handlowe (m.in. kwestia niemal monopolistycznej pozycji spółek takich jak Amazon Web Services).
Stowarzyszenie stawia za główne cele transparentność, maksymalizację bezpieczeństwa infrastruktury cyfrowej, zapewnienie wydajności europejskiej infrastruktury danych – opartej na wartościach europejskich i wspieranej przez Komisję Europejską, a także zagwarantowanie suwerenności narodów oraz prywatności użytkowników. GAIA-X ma zapewniać użytkownikom dostęp do szerokiej i bardzo przydatnej gamy wyspecjalizowanych produktów i usług od dostawców chmury, umożliwiając w ten sposób korzystanie z dostosowanych rozwiązań. W tym kontekście GAIA-X zapewnia pełną przejrzystość poprzez samoopis, zapewnia certyfikowaną ochronę danych i dostarcza kryteria regulacyjne dla oferowanych produktów i usług.
Struktura Stowarzyszenia przedstawia się następująco:
Media oraz podmioty sektora cyfrowego wskazują na istotę tej inicjatywy w kontekście bezpieczeństwa danych podmiotów i Państw europejskich, a także na skoncentrowaniu działań Stowarzyszenia w zakresie zapewnienia, by Europa korzystała z wartości danych generowanych przez jej przedsiębiorstwa. Istocie tych aspektów wtórują także członkowie GAIA-X – w tym gigant technologiczny Microsoft, który wierzy, że GAIA-X oferuje odważne i przemyślane ramy zasad, które pozwolą osiągnąć utworzenie pierwszej na świecie federacyjnej infrastruktury danych1.
Niezależnie strukturę projektu przedstawia się w ramach następującego podziału:
– Ekosystemy i wymagania użytkowników
– Wdrożenie techniczne
Część dot. ekosystemów i wymagań użytkowników skupia się na szerokiej i trwałej mobilizacji użytkownika i perspektywie popytu. Ma wspierać budowę i rozwój europejskiej infrastruktury danych. Część dot. wdrożenia technicznego dotyczy budowy suwerennej i zgodnej z prawem europejskiej infrastruktury danych2.
Niniejsza inicjatywa jeszcze nie odbiła się u nas szerokim echem, ale prognozy wskazują, że Polska ma potencjał do stania się istotnym graczem w zakresie wdrożenia inicjatywy z uwagi na dojrzałość polskiego cyfrowego rynku i gotowość jego uczestników do wdrażania innowacyjnych rozwiązań.
Paulina Radecka – Analityk JBW
Justyna Bójko – Radca Prawny, Partner Zarządzający Kancelarii JBW
1 https://blogs.microsoft.com/eupolicy/2020/11/26/microsoft-announced-as-a-member-of-gaia-x/
2 https://www.data-infrastructure.eu/GAIAX/Navigation/EN/Home/home.html
