Nowe Prawo komunikacji elektronicznej (PKE), które wejdzie w życie 21.12.2020 r. zawiera szereg kluczowych rozwiązań legislacyjnych dotyczących rynku komunikacji elektronicznej, w tym funkcjonowania multipleksów. W związku z szerokim zakresem regulacji jej postanowienia odnoszą się także do operatorów telewizji internetowej. Ustawa ta stanowi wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej (UE) 2018/1972 z dnia 11 grudnia 2018 r. ustanawiająca Europejski kodeks łączności elektronicznej (EKŁE).
1. Czym jest telewizja internetowa?
W literaturze przyjmuje się, że telewizja internetowa jest jednym z rodzajów dystrybucji telewizyjnej (do tradycyjnych kanałów zalicza się telewizję naziemną, satelitarną i kablową). Obejmuje ona dostawę programów telewizyjnych oraz innych treści wideo przez Internet w technologii strumieniowej. Sygnał telewizyjny może być rozpowszechniany analogowo, cyfrowo, poprzez transmisję strumieniową na żywo (live streaming), nadawanie w Internecie (webcasting) oraz w drodze sekwencyjnego udostępniania audycji (near-video-on-demand). Zadaniem operatorów telewizji internetowej jest dostarczenie infrastruktury lub obsługa usługi medialnej1.
Często stacje telewizyjne udostępniają swoje programy za pośrednictwem stron internetowych, co wymaga odpowiedniego oprogramowania (zwykle darmowego) oraz łącza szerokopasmowego (np. DSL, Wi-Fi, 3G, WiMAX). Przykładowo TVN posiada platformę TVN Player.pl, Polsat Ipla.tv. Powstanie platform internetowych należy uznać za następstwo procesu fragmentaryzacji telewizji, ponieważ wykształciły się one na bazie tradycyjnego medium, w którym duże znaczenie odgrywa telewizja interaktywna, w której widzowie mogą wpływać na kształt ramówki, zamawiać programy oraz brać w nich udział2. W ramach telewizji internetowej są dostępne różnorodne dodatkowe formy przekazu, takie jak pliki audiowizualne, live streaming, usługi VoD czy PVR3. Obecnie działają także serwisy typu Catch Up TV (wideo na życzenie) pozwalające na korzystanie z takiej telewizji na wszystkich urządzeniach pozwalających na korzystanie z Internetu (smartfon, tablet itp.).
2. Funkcjonowanie multipleksów w świetle PKE
Zgodnie z definicją legalną operatorem multipleksu jest podmiot, który uzyskał rezerwację częstotliwości w służbie radiodyfuzyjnej na rozpowszechnianie lub rozprowadzanie programów telewizyjnych lub radiofonicznych w sposób cyfrowy drogą rozsiewczą naziemną w multipleksie oraz prowadzi działalność telekomunikacyjną i posiada własną infrastrukturę telekomunikacyjną lub zawarł umowę o świadczenie usługi transmisji sygnału multipleksu z operatorem sieci nadawczej (art. 2 ust. 34 PKE).
Operatorzy multipleksów są zgodnie z art. 234 PKE zobowiązani do umieszczania oraz rozpowszechniania w multipleksie programów radiofonicznych i telewizyjnych wskazanych w koncesji, jako przeznaczonych do rozpowszechniania lub rozprowadzania w tym multipleksie, zapewnienia dostępu do multipleksu nadawcy, który uzyskał koncesję na rozpowszechnianie programu radiofonicznego lub telewizyjnego w sposób cyfrowy drogą rozsiewczą naziemną w tym multipleksie, na warunkach równych i niedyskryminujących. Ponadto operator multipleksu powinien zapewnić nieprzerwaną cyfrową transmisję sygnału multipleksu, chyba że przerwa nastąpiła z przyczyn technicznych lub nadawca zaprzestał udostępniania programu.
Warunki uznane zostają za dyskryminujące, jeżeli operator multipleksu oferuje nadawcy tę samą usługę dostępu, na innych warunkach niż uprzednio oferował ją innemu nadawcy i gdy po stronie operatora multipleksu nie zachodzą żadne uzasadnione powody do zmiany oferty. Rozwiązanie to uwzględnia zalecenie CM/Rec(2018)1 Komitetu Ministrów dla państw członkowskich w sprawie pluralizmu w mediach i przejrzystości w zakresie własności mediów (przyjęte przez Komitet Ministrów 7 marca 2018 na 1309 spotkaniu Przedstawicieli Ministrów), zgodnie z którym państwa członkowskie powinny zapewnić, że dostawcy zawartości mają uczciwy dostęp do elektronicznych sieci komunikacyjnych4.
3. Skutki PKE dla operatorów telewizji internetowej
W związku z tym, że uzyskanie dostępu do multipleksu może obejmować również operatorów telewizji internetowej, objęci są oni rozwiązaniami dotyczącymi stosowania procedur związanych z zawarciem umowy o dostęp do multipleksu oraz rozwiązywania kwestii spornych.
Prawo telekomunikacyjne przewidywało konieczność prowadzenia negocjacji przez operatora multipleksu o zawarcie umowy o dostępie do multipleksu na wniosek nadawcy, w celu zapewnienia nadawcy dostępu do multipleksu. W art. 235 ust. 1 PKE poszerzono dyspozycję odpowiednika tego przepisu dodając, że nadawca posiadający koncesję na rozpowszechnianie programu radiofonicznego lub telewizyjnego w sposób cyfrowy drogą rozsiewczą naziemną w danym multipleksie ma obowiązek prowadzenia negocjacji o zawarcie umowy o dostępie do multipleksu, na wniosek operatora tego multipleksu, w celu zapewnienia operatorowi dostępu do programu, który ma być transmitowany w tym multipleksie.
Utrzymano ustawowy wymóg współdziałania nadawcy telewizji internetowej oraz operatora multipleksu w szczególności poprzez udostępnienie programu telewizyjnego przez nadawcę. Operator multipleksu jest zobowiązany do zapewnienia nadawcy dostępu do multipleksu za wynagrodzeniem oraz poniesienia wydatków z tytułu świadczenia usługi transmisji sygnału multipleksu (art. 236 ust. 2 PKE). Zakres minimalnych postanowień, jakie powinna zawierać umowa o dostępie do multipleksu zawarty w art. 236 ust. 3 PKE stanowi literalne powtórzenie treści jego odpowiednika w PT (art. 131c ust.3 PT).
Operatorzy telewizji internetowej, których programy będą rozprowadzane w multipleksie muszą stworzyć ofertę programową spełniającą ustawowe kryteria, co wymagać będzie znalezienia porozumienia między sektorem prywatnym i publicznym. Utrzymano dotychczas obowiązujące regulacje w tym przedmiocie. W celu usprawnienia prowadzonych negocjacji Prezes UKE może (na pisemny wniosek każdej ze stron) określić termin zakończenia negocjacji o zawarcie umowy o dostęp do multipleksu. Nie może on przekraczać 90 dni, licząc od dnia wystąpienia z wnioskiem o zawarcie umowy o dostępie.
Ponadto operatorzy internetowi, jako strona negocjująca dostęp do multipleksu, mają prawo wystąpić do Prezesa UKE z wnioskiem o wydanie decyzji w sprawie rozstrzygnięcia kwestii spornych lub określenia warunków współpracy (w przypadku niepodjęcia negocjacji o zawarcie umowy o dostępie do multipleksu, niezawarcia umowy w terminie 90 dni, licząc od dnia wystąpienia z wnioskiem o zawarcie umowy o dostępie, niezawarcia umowy o dostępie w terminie określonym jako termin zakończenia negocjacji przez Prezesa UKE w drodze postanowienia lub odmowy udzielenia dostępu do multipleksu). Wniosek o wydanie decyzji w sprawie rozstrzygnięcia kwestii spornych lub określenia warunków współpracy powinien zawierać projekt umowy o dostępie do multipleksu (art. 237 PKE).
Wydanie decyzji w tej sprawie przez Prezesa UKE będzie opierać się na tych samych kryteriach, co w poprzednio obowiązującej ustawie, a mianowicie:
• charakterze zaistniałych kwestii spornych oraz praktycznej możliwości wdrożenia rozwiązań dotyczących technicznych i ekonomicznych warunków dostępu do multipleksu;
• obowiązkach operatora multipleksu;
• konieczności zapewnienia niedyskryminujących i równych warunków dostępu do multipleksu oraz rozwoju konkurencyjnego rynku usług medialnych.
Nie zmieniono zapisów ustawy dotyczących charakteru wydawanej decyzji. Zastępuje ona umowę o dostępie do multipleksu w zakresie objętym tą decyzją. W zakresie obowiązków i zadań przedsiębiorcy dotyczących zawartości programowej, w tym transmisji obowiązkowej, decyzja ta podejmowana jest w porozumieniu z Krajową Radą Radiofonii i Telewizji, która powinna uwzględnić pozaekonomiczne interesy narodowe dotyczące kultury, języka i pluralizmu mediów. Jeżeli strony uzgodnią i podpiszą umowę o dostępie do multipleksu, decyzja wydana przez Prezesa UKE wygasa z mocy prawa w części objętej umową (art. 238 PKE). Tym samym ustawodawca dał pierwszeństwo do możliwości uregulowania wzajemnych stosunków stronom umowy o dostęp do multipleksu, a rola Prezesa UKE ma charakter subsydiarny. Prezes UKE nadal jest uprawniony do zmiany treści umowy o dostępie do multipleksu lub zobowiązania strony umowy do jej zmiany, jeżeli istnieje konieczność zapewnienia dostępu do multipleksu na warunkach równych i niedyskryminujących. Decyzja w zakresie treści programowej jest podejmowana w porozumieniu z Krajową Radą Radiofonii i Telewizji.
Zgodnie z art. 240 PKE przepisy tego działu nie mają zastosowania, jeżeli operatorem multipleksu są nadawcy, którzy uzyskali rezerwację częstotliwości na podstawie art. 80 ust. 1 (jest to odpowiednik art. 131 PT), tzn. na rzecz kilku użytkowników.
Zasadniczym celem ustawodawcy było zawarcie w PKE nie tylko postanowień wynikających bezpośrednio z EKŁE, ale także tych, które mają związek z zakresem przedmiotowym tej ustawy. W tym sensie należy też rozpatrywać postanowienia dotyczące multipleksów w odniesieniu do operatorów telewizji internetowej. Nie ulega wątpliwości, że multipleksy stanowią nośnik do rozpowszechniania treści telewizji internetowej. Przepisy PKE kompleksowo regulują kwestie związane z zawieraniem umów dostępu do multipleksu oraz rozwiązywaniem kwestii problematycznych. Uprawnienia Prezesa UKE do wydawania arbitralnych decyzji w tym zakresie mają służyć bezstronnemu i skutecznemu rozwiązywaniu pojawiających się sporów. Większość uregulowań normatywnych pozostaje niezmieniona względem uregulowań zawartych w Prawie telekomunikacyjnym.
Dr Marlena Wach – Radca Prawny, doktor nauk prawnych
Taisa Plewa – Prawnik
1 K. Chałubińska-Jentkiewicz, Problematyka kwalifikacji prawnej usług telewizji komórkowej DVB-H, Opublikowano: PPH 2008/7/33-38, dostęp: LEX
2 D. A. Myślak, Telewizja cyfrowa i jej cyfrowe pochodne a oczekiwania współczesnego odbiorcy, Wydział Humanistyczny Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
3 VoD, czyli Video on Demand – usługa telewizji na żądanie; PVR – Personal Video Recorder, czyli indywidualna nagrywarka wideo w formacie cyfrowym
4 Uzasadnienie PKE z dn. 6 marca 2020 r. str. 97-98, https://kigeit.org.pl/FTP/ap/sot/200306_MC_PKE_uzasadnienie_draft.pdf [dostęp 04.11.2020 r.]
